Pleśń to częsty problem w wielu domach i mieszkaniach – szczególnie tych, które mają problemy z wentylacją, wilgocią lub są nieprawidłowo ogrzewane. Nie tylko nieestetycznie wygląda i niszczy powierzchnie, ale też realnie zagraża zdrowiu mieszkańców. Czym właściwie jest pleśń, dlaczego pojawia się w domach, jakie mogą być skutki jej obecności i – co najważniejsze – jak skutecznie się jej pozbyć?
Czym właściwie jest pleśń?
Pleśń to potoczne określenie grzybów pleśniowych – mikroorganizmów należących do królestwa grzybów. Rozwijają się tam, gdzie panują odpowiednie warunki: wysoka wilgotność, słaba wentylacja, ograniczony dostęp światła i obecność materiałów organicznych. Idealnym środowiskiem są kuchnie, łazienki, piwnice, a także mostki termiczne na ścianach zewnętrznych i wokół okien.
Najczęściej spotykane gatunki pleśni w domach to:
- Aspergillus – pojawia się na ścianach i materiałach budowlanych.
- Penicillium – często rozwija się na tapetach i tynkach.
- Cladosporium – jedna z najczęstszych pleśni w wilgotnych pomieszczeniach.
Kolor nalotu zależy od rodzaju pleśni – może być biały, zielony, niebieskawy, brązowy, a nawet czarny. Niezależnie od barwy, każdy jej rodzaj powinien być traktowany poważnie.
Dlaczego pleśń pojawia się w domach?
Nadmiar wilgoci
To podstawowy czynnik sprzyjający rozwojowi pleśni. Woda może przedostawać się do wnętrz z zewnątrz (nieszczelne dachy, przecieki) lub powstawać wewnątrz budynku (gotowanie, pranie, kąpiele, suszenie ubrań).
Niewłaściwa wentylacja
Brak cyrkulacji powietrza powoduje gromadzenie się pary wodnej. W budynkach z plastikowymi oknami bez nawiewników zjawisko to jest szczególnie nasilone.
Mostki termiczne
Miejsca, w których występują różnice temperatur (np. kąty zewnętrzne ścian), są podatne na kondensację pary wodnej, co sprzyja rozwojowi grzybów.
Słaba izolacja cieplna
Niedostateczne ocieplenie murów może prowadzić do zawilgocenia i pojawienia się pleśni na wewnętrznych powierzchniach.
Czy pleśń jest szkodliwa dla zdrowia?
Zdecydowanie tak. Pleśń nie tylko niszczy materiały budowlane i wykończeniowe, ale przede wszystkim może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych – szczególnie u dzieci, osób starszych i tych z osłabionym układem odpornościowym.
Jakie objawy może wywołać kontakt z pleśnią?
- Przewlekły katar, kaszel, zapalenie zatok
- Nasilenie objawów astmy
- Bóle głowy, zmęczenie, problemy z koncentracją
- Reakcje skórne: wysypki, świąd, pokrzywka
- W przypadku długotrwałej ekspozycji – ryzyko przewlekłych chorób układu oddechowego
Zawarte w zarodnikach i metabolitach pleśni toksyny (np. mykotoksyny) mają działanie drażniące i alergizujące. Im dłużej przebywamy w zanieczyszczonym środowisku, tym większe ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych.
Jak rozpoznać obecność pleśni?
Pleśń nie zawsze jest widoczna gołym okiem. W niektórych przypadkach rozwija się za meblami, pod tapetami lub w warstwach izolacji.
Warto zwrócić uwagę na:
- Zmiany koloru i faktury ścian – zacieki, plamy, pęknięcia farby
- Nieprzyjemny, ziemisty zapach w pomieszczeniu
- Wzrost wilgotności wewnątrz (np. zaparowane szyby przez cały dzień)
- Objawy zdrowotne, które ustępują po opuszczeniu danego wnętrza
Jeśli mamy wątpliwości, warto przeprowadzić pomiar wilgotności i temperatury oraz zlecić ocenę stanu technicznego budynku specjaliście.
Jak skutecznie usunąć pleśń?
Usunięcie widocznego nalotu to za mało
Wiele osób próbuje samodzielnie usuwać pleśń za pomocą domowych metod – sody oczyszczonej, octu, wybielaczy. Choć mogą one chwilowo zlikwidować widoczny nalot, nie usuwają przyczyny problemu, ani nie niszczą grzybni, która wrasta głęboko w tynk, farbę czy fugę.
Profesjonalne metody zwalczania pleśni
- Ocenę skali problemu – specjalista DDD oceni, czy pleśń wymaga usunięcia chemicznego, mechanicznego czy również prac budowlanych.
- Zastosowanie środków grzybobójczych (fungicydów) – preparaty przemysłowe o głębokim działaniu, często wymagające zabezpieczenia pomieszczenia i czasowej ewakuacji domowników.
- Zamgławianie ULV lub ozonowanie – nowoczesne metody stosowane w miejscach trudno dostępnych i w przypadkach dużej powierzchni skażenia.
- Suszenie i osuszanie pomieszczeń – kluczowy etap, który zapobiega nawrotom pleśni.
- Uszczelnienie i docieplenie powierzchni – w przypadku mostków cieplnych.
Jak zapobiegać nawrotom pleśni?
Aby pleśń nie wróciła po usunięciu, warto zastosować się do kilku zasad:
- Regularnie wietrz pomieszczenia, szczególnie kuchnię i łazienkę.
- Zadbaj o sprawną wentylację – sprawdź drożność kratek, rozważ montaż nawiewników.
- Ogrzewaj pomieszczenia równomiernie, unikając dużych wahań temperatur.
- Unikaj suszenia prania w zamkniętych pomieszczeniach bez dostępu do świeżego powietrza.
- Jeśli zauważysz zawilgocenia, reaguj natychmiast – wilgoć to początek problemu.